Yá para uns tiempos que l habie criado mas, por falta de tiempo (i tamien por m'haber çquecido!) , nun le dei cuntinuidade. Quando l criei querie qu'el serbisse subretodo para falar de cousas de l die a die, atéporque hai la possibilidade d'alhá meter retratos i bídios i eiqui nó.
A ber s'agora lacousa bai. Eiqui queda l andereço para quien tenga la pacéncia de (me) ler: http://tierrademiranda.blogspot.com/
I you a ber se serei capaç de manatener ls dous bibos.
Anquanto aguardamos por tener, on line, alguas cuntas i palabras mirandesas, bale la pena scuitar outras palabras i outras bozes. Eiqui queda l sítio:
http://www.memoriamedia.net/canal/canal_memoriamedia_numero_2.html
Ua beç un cura, diç que fui pa l'eigreija i que lhebaba ua criada. I que chegórun al pie de la pila d'auga-benta i que mirou pa l altar i deç l que le diç pa la criada:
- Stá l diabo deitado no altar! Diç:
- Tu quedas eiqui i you bou alha. Se se metir comigo tu solo dizes assi: "amen, amen, amen!.
De maneiras que la criada quedou donde l cura la amdnou deixar quedar i el seguiu pa l altar. Chegou alhá, quei era? Un cochico. Staba anton un cochino deitado no altar. L cochico çque l biu a el sacamugiu-se i scapou i abeixou para baixo. Por donde se habie de meter?! Por an baixo de la spiernas de l cura. Cunforme se metiu... l cura scapou cun l cura an riba de l cochino. I apuis el ye qu'iba dezindo:
- Ai que me lebam! Ai que me lebam!
I anton la criada staba por fuora:
- Amen! Amen! Amen!
Até qu'apuis l cochino tanto andubo, tanto andubo que dou ua bulta i qu'atirou cun l cura an ne chano i l cochino scapou. I apuis que fui pa la criada:
- Anton nun sabies ir alhá quando me biste?!
- You solo dixe l que tu me mandeste dezir. Solo me mandeste dezir amen, amen, amen, you amen dixe.
(Cuntada por Angélica Bárbolo, an 20 de Dezembre de 2000)
Stá de parabienes l poeta i scritor Vergílio Alberto Vieira pul sou Nino Jasus de la Cartolica. Un auto de Natal.
Ye pena que nun tenga salido tamien an mirandés. La lhéngua, la giente i l nuosso nino Jasus merecien-lo. Mas spero qu'inda benga a ser puosto an mirandés para qu'Atenor, Costantin, Zenísia i outras personaiges puodan medrar i falar na tierra i na lhéngua que ye la sue.
Anquanto solo falan an pertués, eiqui queda un sítio donde l libro puode ser ancuntrado:
http://loja.campo-letras.pt/prod_details.php?categid=58&productid=1408
L título nun ye miu, ben no EXPRESSO desta semana (caderno ACTUAL, pág. 19) i resulta d'ua antrebista al Comissário Ouropeu respounsable pul multilhenguísmo.
L que resulta tamien dessa antrebista i de la rialidade ouropeia ye que, na berdade, inda nun fumos capazes de mos librar de l mito de Babel an que la pluralidade lhenguística ye bista cumo un castigo i nó cumo ua riqueza. La berdade ye que las lhénguas, pacíficas por natureza, ténen serbido, na nuossa stória, cumo anstrumentos de poder i cumo maneira d'amponer eideias ou pontos de bista. Talbeç por isso ye que naide stá çpuosto a deixar, boluntariamente, que la lhéngua de l outro acupe l spácio de la nuossa lhéngua. Parece que la sola maneira d'isto funcionar ye mesmo deixar las lhénguas glotofágicas fazéren l sou papel, comendo las outras.
A mie parece-me que tenendo todas las lhénguas l mesmo balor isso nun quier dezir que todas téngan qu'acupar ls mesmos spácios i serbir pa las mesmas cousas. Ye ua çcusson que s'aplica tamien al mirandés. Se nun furmos capazes de mirar pa l problema de frente, splicando i dezindo qual(es) l(s) spácio(s) que debe serbir pa l mirandés, pa l pertués, castelhano, anglés, etc., corremos l risco de dar mais rezon al título de l jornal.
Ua beç un cura tenie qu'ir a pregar un sermon i nun sabie quei habie d'ir a dezir. I apuis diç qu'iba por un camino alantre i diç que biu un cuco nun nebro. Apuis chegou mais alantre i diç que biu ua coluobra stendida pula tierra. Chegou mais alantre diç que biu un coneilho a scabar na tierra. Chegou inda mais alantre que biu ua cabeça d'un burro qualquiera chena de cocos. I adepuis chegou a l'eigreija i fui anton a pregar l sermon i apuis ye que diç:
- Es de cuco in trampo! Es de serpente in lapa! Es de raspa, enterra! es de cocos en calabera!
I apuis que diç la giente:
- Ui que sermon tan baliente!
(Angélica Bárbolo, 20 de Dezembre de 2000)
Parece qu'inda fui onte, mas yá fui hai seis anhos. Eiqui queda l registro d'ua cantilena cun alguas nomeadas de la nuossa tierra que me cuntou tie Albina Pires, no die 28 de Dezembre de 2000:
"Indo you mie sierra l Naso
Cun mie gaita i miu bordon
Redundado las palhetas
Para cumponer l son
Las mocicas de la Pruoba
Infainç i Paradela
Costantin i Aldé Nuoba,
Mocidade de Funte Lhadron
Augas Bibas uas bibras
I Miranda ua çaranda
Trabanca, burra branca
Trés botones al carcanhal
Cérran puortas i postigos
Quando ban para o jantar
Ls de la Granja son granjeiros
Tamen sáben granjear
Pumenteiros de Sendin
Burriquieros d'Atenor
Fumadores (?) de Prado Gaton
Carneiros de Dues Eigreijas
Afoga-santos de Palaçuolo
Penilha un amarielho
Garrotes an San Pedro
Coquelhudos an Zenízio
Mata-Cristos ls de la Pruoba
Castelhanicos ls de Malhadas
Moveiros, caga-peidos
Quien quiser mais
Bai a Carbiçais
Qu'ali há tantas, sóbran mais
..."
Trés quadras de las muitas que Tie Rosa, de Freixenosa, me cuntou eiqui hai uns dies. L saber popular ten tanto de sabedorie cumo de çtempero!
I.
Alhá riba naquel cabeço
Hai un buraco redondo
Bi antrar nel un lhagarto
Cun las alforjas al ombro.
II.
Calha, calha boca abierta
Cabeça d'alqueire i meio
Tengo corrido muitas tierras
Nunca bi rapaç tan feio.
III.
Cantigas al zafio
Naide las sabe cumo you
Miu pai era serrador
Serrou ls cuornos al tou.
Hai muito tiempo qu'andaba a saber de quien me falasse de ls folhetos que antigamente (talbeç até l meio de ls seclo XX) se bendien por ende nas feiras i que ls ciegos bendien de puorta an puorta. Ancuntrei bai para poucos dies quien me falasse disso i me cuntasse alguns desses "remances". Son todos berdade, garantiu-me. Berdade ou mintira, l que ye cierto ye qu'essas stórias son, na sue maiorie, cuntas de muortes, assassínios ou, cumo se diç, cuntas de faca i alguidar.
Mas, mirando hoije an die pa las notícias que mos chégan an alguns canales de telebison, nun hai grande diferença cun estas cuntas i remances d"antigamente". I esse ye que ye l problema. Al final de cuntas parece que l gusto pu la muorte, pu l macabro i pu la sangre stan bibos i cada beç se gusta mais deilhes. Porque será?
L pobo siempre serbiu para todo. Subretodo para apanhar cun las pauladas que le bénen de riba (ou de nun se sabe donde). Rezon tenie l nuosso Bordalo Pinheiro quando le ponie las albardas an riba de l lhombo i aguanta se quieres.
Agora ye l populismo que stá na moda. Ou melhor, nun stá nada na moda ua beç que la palabra parece tener un sentido malo ou negatibo. Nun sei s'aqueilhes que son chamados "populistas" son ou nó populistas. Tamien nun m'amporta ir mui longe a saber de qual ye l sentido de la palabra. Aquilho que me parece cierto ye que la democracie (pois falo solo de l "populismo democrático") ten que resulber l problema de querer agradar a todos (ou la maiorie) i, al mesmo tiempo, de ser capaç d'amponer cousas neçairas mas "ampopulares".
Mas quien ye l pobo? L sentido que stá presente quando se fala de populismo ye que son las pessonas cun menos studos, cun menos denheiro, ou seia, aqueilhas que menos pénsan i subretodo menos possibilidades ténen de pensar i d'anterbenir na sociedade. Por isso, eilhas puoden mais facelmente ser manipuladas puls "populistas".
Somos ou nó todos "pobo"? Ou hai bários pobos (pertueses)? Nun quiero nien sei respunder a todo. Mas tengo la certeza de que se pensarmos por nós staremos mais al abrigo de ls populismos demagógicos, que mos quieren anganhar. Isto pensando que somos todos pobo i stamos sujeitos a que mos quérgan popularizar.